Και ο Θεός είπε, ας γίνει το φως, και το φως έγινε.
-- Γένεσης 1:3
Oποιος είναι θρησκευόμενος και εκπαιδευμένος στην επιστήμη, αυτή η βιβλική φράση έχει και ποιητική και λογική ερμηνεία. Μπορούμε να φανταστούμε τη θυελλώδη διακήρυξη που ξεκίνησε μια εκθαμβωτική δημιουργία, αυτός ο βαρυσήμαντος ήχος τουBigBang, αντανακλάσεις από τις οποίες μπορούμε ακόμα να ακούσουμε την εκπομπή τους στοbackground.
Στη φυσική μαθαίνουμε νόμους, λέξεις που αποτελούν τη θεϊκή πνοή και μαθαίνουμε τις επιδράσεις αυτών των νόμων πάνω στα πράγματα του υλικού κόσμου. Αλλά καταλαβαίνουμε ότι η λογική και η φαντασία δεν αποτελούν αναγκαστικά πνευματική αγάπη και πίστη ή και συγκίνηση της θρησκευτικής πίστης. Κάτι παραπάνω χρειάζεται. Ο λόγος μπορεί να συμπληρώνεται από λογική αλλά ο έρως δεν υπηρετείται από φαντασία μονάχα. Το ‘' κάτι ‘' που λείπει που απαιτείται είναι η πνευματική εμπειρία, εμπειρία που υπερβαίνει τη λογική και αψηφά όλες τις σαμσαρικές φαντασίες.
Στην απουσία της πνευματικής εμπειρίας υπάρχει μια φοβερή ταλάντευση ανάμεσα στο λόγο και στον έρωτας που δημιουργεί ασυμφωνία και αντιλογία, διότι το πολύ του ενός είναι όσο κακό είναι το πολύ του άλλου. Από τότε που η επιστήμη αναγκάστηκε να χωριστεί από τις δογματικές διαμαρτυρίες των ιδρυομένων θρησκειών, αναπτύχθηκε μια σχισμή που είναι περισσότερο μια πληγή.
Από τις ημέρες του Κοπέρνικου, η Επιστήμη επέμενε ότι έχει την δύναμη να απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις της ανθρωπότητας σχετικά με το σύμπαν. Εάν αποτύχουμε να καταλάβουμε ένα φαινόμενο απλώς προχωρούμε σε περαιτέρω έρευνες, ας μας δοθεί περισσότερος χρόνος, λέμε, και τελικά θα ανακαλύψουμε την αληθινή φύση του μυστηρίου. Ακολουθούμε το ρητό ότι όλα υπακούνε σε φυσικούς νόμους που δεν μπορούν να παραβιαστούν. Πως μπορούμε να διαφωνήσουμε με την βαρύτητα και τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα όταν χρησιμοποιούμε την τεχνολογία που προέρχεται με την κατανόηση τους; Η Θρησκεία δεν θα μπορούσε ποτέ να μας δώσει ένα κινητό τηλέφωνο, διαστημικά ταξίδια, καιNintendo64.
Η επιστήμη φαίνεται να είναι τόσο μελλοντική, τόσο δυναμική, πάντα προχωράει μπροστά σε καινούργιους και συναρπαστικούς τομείς. Η θρησκεία, από την άλλη πλευρά, ήταν στατική. Τίποτα δεν άλλαξε ποτέ. Από ένα συντηρητισμό που φαινόταν να πηγαίνει από το στατικό στο αδρανές, προτιμήσαμε καινούργιες ιερές εικόνες όπως: υπολογιστές,digitalcamerasκαιvideo.
Οι γκουρού, μας καθησυχάσανε. ΟStephenHawkingεπέμενε ότι δεν ήταν ανάγκη για ένα παγκόσμιο δημιουργό, σύμφωνα με τη θεωρία, το σύμπαν δεν έχει οριακές συνθήκες και έτσι δεν υπήρχε ποτέ αρχή και δεν θα υπάρχει ποτέ τέλος. Ποιος χρειάζεται ένα δημιουργό όταν δεν υπάρχει τίποτα να δημιουργηθεί ; ΟCarlSagan μιλούσε συχνά κατά του θρησκευτικού συναισθήματος του άνθρωπου. Περιέγραψε τους ανθρώπους, τίποτε άλλο από ‘'υλικά άστρων. ‘'
Αλλά πάντα είχαμε αυτή τη γκρίνια αμφιβολίας ότι υπήρχε κάποιος που γνώριζε την επιστήμη και ήξερε γι' αυτό το ‘' κάτι που έλειπε''. Δεν μας ικανοποιούσαν και τόσο οι εικόνες μας και τα τεχνάσματα, με τα πρόσθετα δισεκατομμύρια γαλαξίες που μας έδειξε οHubble, με τις συναρπαστικές και φανταστικές θεωρίες για τις (ν) διαστάσεις, συνεχή χωροχρόνο, ενδιάμεσαvectorbosons, διαγαλαξιακή σκοτεινή ύλη ή οτιδήποτε άλλο στην όλη ροή του.
Ήταν εύκολο να αγνοήσουμε το μυστικιστικό ταξίδι για το οποίο οIsaacNewtonεπιβιβάστηκε στο δεύτερο μέρος της ζωής του ( οι φυσικοί νόμοι έπαψαν να τον ενδιαφέρουν όταν ανακάλυψε τους μυστικούς νόμους που κυβερνάνε εκστασιασμένες καταστάσεις του διαλογισμού). Τι ήξερε από καμπυλωτό χώρο, για την Ενέργεια και την ισοδύναμη Μάζα της ; Αλλά δεν μπορούσαμε να απολύσουμε το μεγαλύτερο νου του αιώνα μας τόσο εύκολα: και εκεί βρήκαμε τονAlbertEinsteinπου κρατούσε τα δικά του, όσων αφορά στο ιδιαίτερο θρησκευτικό έδαφος.
Για τονEinstein, ήταν το θρησκευτικό ‘' συναίσθημα'' που έδινε την τελική αφορμή για όλα τα μεγάλα κατορθώματα. Αναγνώριζε ότι χωρίς το νοούμενο, η γνώση του φαινομενικού δεν ήταν τίποτα. ‘' Η γνώση της καθεαυτής αλήθειας είναι καταπληκτική, αλλά είναι τόσο ελάχιστη στην ικανότητα της δράσης της σαν οδηγός που δεν μπορεί να αποδείξει έστω και την δικαιολογία και την αξία της επιδίωξης ανάμεσα σ' αυτή τη γνώση της αλήθειας. Εδώ αντιμετωπίζουμε τα όρια της καθαρά ορθολογιστικής αρχής της ύπαρξης μας.'' Και συνέχιζε, ‘' Η αντικειμενική γνώση μας εφοδιάζει με ισχυρά εργαλεία για την ολοκλήρωση ορισμένων σκοπών, αλλά ο τελικός στόχος καθαυτός και η επιθυμία να το φτάσει πρέπει να προέρχεται από άλλη πηγή. ‘'
Όταν αρχίσαμε να αμφιβάλουμε ότι θα μπορούσαμε να σκεφθούμε τον εαυτό μας μέσα στην αλήθεια, η μοντέρνα φυσική άρχισε να στρέφεται προς τις δικές τις σκέψεις.
Το Δεκέμβρη 2002 στις έκδοσης Wired,oGreggEasterbrook ανέφερε το θέμα της επιστήμης και θρησκείας στο άρθρο του,TheNewConvergence. OEasterbrook εισηγήθηκε ότι οι επιστήμονες στην αναζήτηση τους να καταλάβουν τη βασική φύση του κάθε τι από την αρχή του σύμπαντος έως την ίδια τη ζωή, αρχίζουν να ανακαλύπτουν το θεό: ότι μπαίνουμε σε μια καινούργια εποχή όπου επιστήμη και θρησκεία συγκλίνουν.
Το άρθρο του Easterbrookμας θυμίζει ότι, παρ' όλες τις ανησυχίες μας για την μια πλευρά της επιστήμης, απαιτείται η ένωσης με το άλλο - τον έρωτα - για να ισορροπήσει ο λόγος. Η εξωτερική όψη του σύμπαντος όπου συλλογικά δημιουργούμε με ομοφωνία του νου, απαιτείται η εσωτερική όψη της ατομικής μας δημιουργίας από ένα μυστικό μήνυμα της καρδιάς.
Εξωτερικά, μαθαίνουμε για το φυσικό μας περιβάλλον και την τοποθεσία μας στο σύμπαν. Εσωτερικά, είμαστε σε θέση να τοποθετήσουμε μια έννοια, ένα αίσθημα και μια αξία, σε ότι αφορά τη θέση μας στο σύμπαν. Λόγος και έρως. Ορθολογικά μόνα τους πρωταγωνιστούν στη δύναμη.
Η εμπάθεια μόνη της αχρηστεύει την πρόοδο. Χωρίς και τα δύο μαζί, ζούμε σαν τα ζώα, σκοτώνοντας χωρίς συνείδηση, παίρνοντας αυτά που χρειαζόμαστε χωρίς να νοιαζόμαστε τι μπορεί να έχει σαν κόστος για τον άλλον του οποίον τα αφαιρέσαμε.
ΟCarlJungσημειώνει ότι αυτό το ‘' αίσθημα'' ήταν η κατώτερη λειτουργία, αυτή που είναι αντίθετη στη ‘'σκέψη.'' Για να μπορέσει ένας άνθρωπος να ολοκληρώσει την ολότητα, ήταν ανάγκη να αναμειγνύει αυτά τα δυο αντίθετα μαζί. Στην θρησκευτική ζωή βλέπουμε την τέλεια εικόνα αυτής της αρχής μέσα στο λαϊκό σύμβολο ‘taichi' με δυο κόμμα, ένα μαύρο και το άλλο άσπρο, τυλιγμένα μεταξύ τους σχηματίζοντας ένα κύκλο : ένα σύμβολο ολοκλήρωσης και ολότητα. Ο καθένας προωθεί τον άλλον σε ένα αρμονικό σύστημα. ( κοιτάξτε επίμονα το σύμβολο του ‘taichi' με ηρεμία, αφού εστιάσετε το νου, σύντομα τα δυο κόμμα θα αρχίσουν να γυρίζουνε. ).
Η θρησκευτική λογοτεχνία και εικονογραφία είναι παραγεμισμένα με συστάσεις γι' αυτή την ουσιαστική ισορροπία του λόγου και του έρωτα. Όταν η μοντέρνα επιστήμη διαλέγει να αποφεύγει να υπολογίζει αυτές τις εικόνες της ολότητας, μας φαίνεται ότι μια μεροληπτική φτώχια αναπτύσσεται. Όταν ο νους συλλαμβάνει την πραγματικότητα μονάχα από τον τρόπο της σκέψης του, προσωπικές εκτιμήσεις αισθημάτων και αξίες είναι παραμελημένα.
Από τη στιγμή που αναγνωρίζουμε ότι υπάρχουμε ανεξαρτήτως από τις σκέψεις μας, μπορούμε να καταλάβουμε ότι αυτή η πραγματικότητα υπάρχει μη εξαρτώμενη από μας και τις σκέψεις μας. Η πραγματικότητα δεν εξαρτάται από την ψυχολογία μας, ούτε από τη διάθεση ή από το τι πιστεύουμε ή δε πιστεύουμε- όπως και η αίσθηση του εαυτού ή η προσωπική αξία, δεν εξαρτώνται από την ικανότητα του να ατενίζει κανείς ένα φυσικό συγκρότημα αρχών.
Τι μπορούμε να αναμένουμε όταν επιβιβασθούμε για το εσωτερικό ταξίδι ; Ανακαλύπτουμε βαθιές συγκινήσεις μέσα μας, όχι συναισθηματικά ή επιπόλαια αισθήματα, αλλά βαθιά αισθήματα και δέος, κατάπληξη, χαρά και έκσταση. Αυτό δεν μειώνει όμως τις γνώσεις μας για τα κβαντουμ, χρόνο-δυναμική ή αστροφυσική, αλλά τις εμπλουτίζει !
Γινόμαστε επίσης προνομιούχοι σε μια ποικιλία ενδιαφερόντων εμπειριών, εμπειρίες που φαίνονται πιο πραγματικές από αυτές μέσα στο φυσικό κόσμο. Όπως εικονίζει η ταμπλέτα του μοναστηριού ‘BeiYun', η ατραπός απαιτεί σκληρή δουλειά: η κοπέλα γυρίζει την ανέμη της, ο γεωργός κάνει αυλάκια στο κτήμα του, τα κουβαδάκια στο μαγκανοπήγαδο ανεβάζουν το ιερό υγρό πάνω στην επιφάνεια. Η πειθαρχία, αφοσίωση, ταπεινότητα και πίστη απαιτούνται όλα στην ατραπό. Το ταξίδι μας εμπλέκεται πλήρως σε κάθε επίπεδο, συγκινησιακό, πνευματικό και φυσικό, και καμιά όψη της ζωής μας δεν παραβλέπετε. Η χαρά της ανακάλυψης μας ελκύει προς τα εμπρός. ( Περισσότερα για το πνευματικό ταξίδι που αντιπροσωπεύεται από την Ταοιστική ταμπλέτα, βλέπε στο κείμενο ‘Rumination'sonZen'sCows, ‘Αναμάσημα των αγελάδων του Ζεν', μέρος 11.)
Το Σύμπαν, κυβερνάται από δυνάμεις και ο νόμος των δυνάμεων υπακούει. Σύμφωνα με μια δυαδική αρχή τουYinκαιYang, αγάπη και λόγος,shaktiκαιshiva, δεν μπορούμε να τα χωρίσουμε. Μονάχα διαμέσου της πνευματικής εργασίας μπορούμε να επιτύχουμε τη συμφιλίωση και τη συνένωση του νοούμενου με το φαινομενικό, σαν μαθηματικός τύπος που υπακούει, μόνο τότε μπορούμε να ελπίζουμε να δημιουργήσουμε τη μακρά αναμονή σύγκλησης της επιστήμης με τη θρησκεία.
Όταν ολοκληρώσουμε αυτό, μπορούμε ευκαιριακά να παρατήσουμε την κιμωλία ή να αφήσουμε τον υπολογιστή μας, να κοιτάξουμε από το παράθυρο και να συλλογιστούμε μαζί με τον Ψαλμωδό, ‘ Κύριε, όταν θωρώ τους ουρανούς σου, την εργασία των χεριών σου, το φεγγάρι και τα άστρα που έσπειρες, τι να είναι ο άνθρωπος που δημιούργησες επιμελή ;